( س ج د) ساجد - سجده - سجود - سجاد - مسجد - مساجد
( ن ظ م) ناظم - منظوم - نظم - تنظیم - منظم - نظام
( ع ل م ) عالم - معلوم - علم - اعلام - علیم - تعلیم - معلم
( ع م ل ) عامل - معمول - عمل - اعمال - معامله - تعامل - اعمال - عوامل - عملیات
( د ر س ) تدریس - مدرس - مدرسه - ادریس - دروس - درس
تحقیق - حقیقت - محقق - حقوق - حق
مراجعه - مرجع - راجع - ارجاع - ترجیع - رجوع
راضی- رضا - رضایت - مرتضی - رضی
مشاور - مشورت - شورا - شور - مشاوره
مقصد - مقصود - مقاصد - قصد - اقتصاد - قاصد
تعرض - تعریض - اعتراض - معترض - عرض - عروض
معارف - تعریف - عارف - معروف - عرفا - عرفه - معرف
شهید - شهادت - شهدا - مشهد - شهد
ضعیف - ضعف - تضعیف - مستضعف - ضعفا - مضاعف
ناصر - منصور - نصیر - انصار - نصرت
جاهل - مجهول - جهالت - جهل
شاعر - شاعره - مشاعره - شعار - شعر - شعور - شعرا
قدس - مقدس - قداست - تقدیس
حضور - حاضر - حضار - حضرت - محضر - احضار
شریف - مشرف - اشرف - شرافت - تشریف
عظیم - اعظم - عظمت - عظمی - معظم - عظیمه
ساکت - سکوت
اکرم - کریم - کرامت - مکرمه - تکریم
کتاب - کاتب - مکتوب - کتب - مکتب
لفظ - تلفظ - الفاظ
عزت - عزیز - عز - معزز
ظاهر - مظهر - ظهور - مظاهر - اظهار - ظواهر
محبت - حبیب - محبوب - حب
مثل - امثال - مثال
قطع - مقطع - قاطع - قطعه
حفظ - حافظ - حفاظت - محفوظ - محافظت - حفاظ - محافظ - حافظه - حافظیه
اعتدال - معتدل - تعدیل - متعادل - معدل - عدل - عدالت
صادق - مصدق - صداقت - تصدیق - صدق - مصادیق - صدقه
1- کدام دو کلمه با یک دیگر، هم خانواده هستند؟
الف) اهتمام و همت
ب) تحریر و حرارت
ج) مسافر و فرسوده
د) اسرا و سران
2- کدام گروه از کلمه های زیر، هم خانواده هستند؟
الف)سفر،سفره،اسراف
ب) حس، حواس، احساس
ج) معالجه، مجموع، جمعیت
د) اوایل، ابتدا، آغاز
3- کدام دسته از کلمه های زیر ، با یک دیگر هم خانواده نیستند؟
الف) شاعر، شعرا، شعر
ب) معروف، معرف، عارف
ج) شهادت، شهرت، شهدا
د) مقدس، قدس، قداست
توجه :در زبان فارسی باید بن ماضی و بن مضارع را ملاک هم خانواده بودن قرار داد کلماتی که بن ماضی و بن مضارع آن ها یکسان هستند هم خانواده هستند .
مانند :روان /رفتار/روش/رفته /رونده
بن ماضی این کلمه ها (رفت)است بن مضارع آن ها (رو)می باشد.و هر دو از مصدر ((رفتن ))ساخته شده اند
مثال :کلمه های دیدار/بینا /بینش /بیننده /بینش/دیده /بیننده هم خانواده هستنذ|چون بن ماضی ((دید))و بن مضارع((بین))در این کلمه ها یکسان است و از مصدر(( دیدن))ساخته شده است
از شرایط هم خانواده بودن این است که حروف اصلی در کلمات مشابه باشند .
لطفا نگویید سه حرف اصلی .چون بعضی جاها دچار استثنا میشوید و پاسخ گویی برای بچه ها سخته.
مثل کلمه خط که با خطوط هم خانواده است.
حق که با محقق و حقوق و حقیقت م خانواده است.
البته که این سه حرف اصلی در حق .... ح ،ق،ق است و در خط ...خ،ط،ط ...اما دانش آموز فقط دو حرف میبینه.
شرط بعدی علاوه بر داشتن حروف شیبه به هم این است که ترتیب حروف در کلمات هم خانواده رعایت شود.
مثلا... علم و عمل ... دارای حروف مشابه هستند اما ترتیب رعایت نشده.
شرط سوم داشتن معنی شبیه هم است.
اگر دو شرط بالا رعایت شود و کلمات از نظر معنی مشابه نباشند هم خانواده نیستند.
حاکم و حکیم
شرط اول و دوم رو دارند اما حکیم از ریشه hakama و به معنی دانایی است .با حک مت و حکما هم خانواده است.
حاکم از ریشه hokm با کلمات محکوم ،حکم،محاکمه،حکومت،محکمه،
تحکم،احکام هم خانواده است.